NV Chemische Fabriek, dr. A. Haagen

NV Chemische Fabriek, dr. A. Haagen te Roermond

KORTE INTRODUCTIE

In 1869 vestigde de chemicus Dr. Albert Haagen uit Aken een fabriek van chemicaliën en verfstoffen in Roermond. De zaken liepen voorspoedig, maar om te kunnen blijven groeien, zag Haagen zich in 1890 genoodzaakt vreemd kapitaal aan te trekken. Nog datzelfde jaar veranderde de onderneming van rechtsvorm, onder de naam N.V. Chemische Fabriek v/h Dr. A. Haagen. Grootaandeelhouder Jhr. Louis Michiels van Kessenich werd president-commissaris, een functie die zijn nazaten tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw zouden voortzetten. Van meet af aan boterde het niet tussen de Raad van Commissarissen en oprichter/directeur Albert Haagen. In 1896 werd Haagen, geschorst omdat hij naar het oordeel van de Raad op te ruime voet leefde. Hij nam daarop ontslag en vertrok in 1897 definitief naar Keulen.

Rond 1925 telde de onderneming 80 à 90 medewerkers; zij werd in binnen- en buitenland geroemd om de kwaliteit van haar pigmenten. Vanaf 1936 ging men zich ook toeleggen op de productie van metaalzepen, een chemisch basisproduct voor de verf-, papier- en rubberindustrie. In de jaren 1950 werd begonnen met de productie van stabilisatoren voor de sterk opkomende PVC-industrie. In 1959 werd de fabriek overgenomen door de N.V. Billiton Maatschappij in Den Haag. Billiton was groot geworden in de mijnbouwindustrie (tin en alluminium) in Nederlands-Indië, maar had die activiteiten moeten staken na de onafhankelijkheid van Indonesië, en was daarom elders op zoek naar investeringsprojecten in de chemie. Op de overname volgde een reorganisatie, die ertoe leidde dat de pigmentproductie in Roermond in 1967 werd gestaakt en verplaatst naar de van Sikkens gekochte pigmentenfabriek Remmert-Holland in Apeldoorn. Dit gebeurde onder groot protest van de lokale bevolking. Billiton Chemie bleek geen succes. In 1972 werd de N.V. Chemische Fabriek v/h Dr. A. Haagen verkocht aan het in Londen gevestigde concern Harrisons & Crossfield Ltd., en veranderde opnieuw van rechtsvorm. Voortaan heette de fabriek kort en bondig Haagen Chemie B.V. In 1993 kwam het tot een joint-venture tussen de chemiedivisie van Harrisons & Crossfield en Akzo Nobel en ging de fabriek in Roermond verder onder de concernnaam Akcros Chemicals. In 1997 werd de PVC productie in Roermond gestaakt en verplaatst naar Duitsland. In 2000 viel het besluit alle productieactiviteiten in Roermond te staken. Daarmee kwam een eind aan 130 jaar chemische productie in Roermond.

Bij de herontwikkeling van het terrein van de fabriek, stuitte de gemeente Roermond in 2005 op ernstige bodemvervuiling. In het kader van het RoerDeltaplan is men begonnen met de sanering. Akcros Chemicals is tegenwoordig een wereldwijd concern gespecialiseerd in PVC additieven.

9 juli 1890

ROERMOND – Naamloze vennootschap van de “Chemische fabriek voorheen Dr. A. Haagen”, opgericht door Carl Gustav Rommenhöller te Rotterdam, Dr. Albert Urban Hubert Haagen; Theodoor Schmasen; Emile Claus, jhr. mr. Louis Michiels van Kessenich; Arthur Claus, allen te Roermond, en Pieter Loop..gt te Schiedam.

GA Roermond, Repertorium notaris E.H.C.L. Strens, inv.nr1890/196

27-03-1891

29-04-1891

8 mei 1891

ROERMOND – Verkoop van fabriek en tuin, huis en weiland te Roermond sectie C 1380 171, 1813 en 1814 door Theodoor Schmasen voor de firma Schmasen en Nacken aldaar, aan de “Chemische fabriek voorheen Dr. A. Haagen” aldaar voor ¦ 50.000,?.

GA Roermond, Repertorium notaris E.H.C.L. Strens, inv.nr. 1891/343.

8 mei 1891

ROERMOND – Verkoop van roerend goed door Dr. Albert Urban Hubert Haagen te Roermond aan de “Chemische fabriek voorheen Dr. A. Haagen” aldaar voor ¦ 44.383,20.

GA Roermond, Repertorium notaris E.H.C.L. Strens, inv.nr. 1891/344.

9 mei 1891

ROERMOND – Obligatie met hypotheek groot ¦ 100.000,? door de “Chemische fabriek voorheen Dr. A. Haagen” te Roermond, aan jhr. Louis Michiels van Kessenich aldaar.

GA Roermond, Repertorium notaris E.H.C.L. Strens, inv.nr. 1891/346.

11 oktober 1894

ROERMOND – Verandering van de statuten van de Naamlooze Vennootschap “Chemische fabriek voorheen dr. A. Haagen” te Roermond.

GA Roermond, Repertorium notaris E.H.C.L. Strens, inv.nr. 1894/1025.

15 november 1894

ROERMOND – Verandering van de statuten van de Naamlooze Vennootschap “Chemische fabriek voorheen dr. A. Haagen” te Roermond.

GA Roermond, Repertorium notaris E.H.C.L. Strens, inv.nr. 1894/1044.

26 november 1894

ROERMOND / MONTFORT / BEESEL – Openbare verkoop van:

gemeente Roermond

bouwland, tuin, weiland, boomgaard en tuinhuis (met kadastrale aanduiding),

gemeente Montfort

hakhout, bouwland, boomgaard, huis, erf, ruïne, tuin, weiland, water, laan, bomen, broek, moeras, weg, heide en waterlossing (met kadastrale aanduiding),

gemeente Beesel

hakhout, dennen en heide, sectie D 219 en C 541, groot 22 hectare 22 are 25 centiare,

door:

1. Maria Burghoff te Roermond;

2. mr. Ferdinand Verscheure senior, als lasthebber van Clara Burghoff te Roermond;

3. mr. Arnold Lemmens, in eigen naam en als lasthebber van a) zijn echtgenote Maria Mertz; en b) Anna Mertz, allen te Roermond;

4. Henri van Boven te Roermond, als lasthebber van de echtelieden Louisa Burghoff en Jules Leurs;

5. Jean Janssen te Beesel, in eigen naam en als mondeling lasthebber van zijn echtgenote Lucie Janssens en voorts als gemachtigde van a) Eugène Janssens te Linne en b) de echtelieden Hugo van de Loo en Octavie Janssens te Lobith;

respektievelijk aan mr. René baron de Bieberstein Rogalla Zawadsky; Frans van den Bongaert; Willem Bongaerts; Maria Burghoff; Caroline en Pauline Stoltzenberg; Joseph Stienon; de naamloze vennootschap ‘de Chemische Fabriek voorheen dr. Haagen’ te Roermond; Jules Henri Emile Hubert Geradts te Posterholt; en Jean Janssen voornoemd, voor in totaal ¦ 25.380,?.

GA Roermond, Repertorium notarieel archief J.L.H. Linssen, inv.nr. 1894/396.

8. Fusie 1959

N.V. Billiton Maatschappij, Den Haag, heeft de N.V. Che-mische Fabriek v/h Dr. A. Haagen, Roermond, overgenomen. Hiermede komt Billiton voor het eerst op het terrein van de verfpigmenten.

5. Fusie 1965

De N.V. Billiton, te ‘s-Gravenhage, heeft Remmert Holland N.V., te Apeldoorn, een dochteronderneming van de Sikkens Groep N.V. (behorende tot de Koninklijke Zout) overgenomen. Remmert Holland N.V. zal met de N.V. Chemische Fabriek v/h Dr. A. Haagen, te Roermond, een dochteronderneming van Billiton, worden gefuseerd. Hiermede wordt beoogd de concentratie van de fabricage van anorganische en organi-sche pigmenten te vergroten. In ruil krijgt Sikkensgroep een belang in het aandelenkapitaal van het Billiton-concern.

LATER;

De schoorsteen stamt van de voormalige verfpigmentenfabriek. Vanaf 1869 stond hier een verfpigmentenfabriek.

v.h. dr. A. Haagen.

Roermond: De sloop van de gebouwen van het chemische bedrijf Akcros Chemicals BV is in volle gang. Het bedrijf, dat al sinds 130 jaar in de Roermondse voorstad St.Jacob dicht bij het stadscentrum was gevestigd, is in de zomer van 2000 verhuisd naar een bedrijfsterrein in Herten.

De totale kosten van de bedrijfsverplaatsing, 28 miljoen, werden bekostigd door de Regionale Ontwikkelingsmaatschappij en de gemeente Roermond. De kosten worden voor een deel(veertien miljoen) gecompenseerd door de verkoop van de grond, machines en materiaal. De gemeente Roermond zal op de vrijkomende terreinen, na het gereedkomen van de bodemsanering een nieuwe woonwijk bouwen. Het terrein maakt deel uit van het zogenaamde Roerdeltagebied, een grootschalig stadsvernieuwingsgebied waar ook de oude gebouwen van de Chemische fabriek ECI en de bijbehorende waterkrachtcentrale deel van uit maken.

De oorsprong van het bedrijf Akcross Chemicals ligt in de stichting van de Fa. Haagen Chemie, een bedrijf dat in 1869 aan de Molenweg werd gesticht door de Duitse chemicus dr. A.Haagen.

Slechts een enkel onderdeel van de chemische fabriek van Akcross blijft als industrieel monument gehandhaafd. Het betreft het oudste nog aanwezige productiegebouw, een bakstenen gebouw met hoge rondboogramen uit 1890. De gemetselde fabrieksschoorsteen

Uit 1911 kon niet behouden blijven, omdat de schoorsteen volgens de gemeentelijke monumentencommissie geen grote cultuurhistorische waarde heeft.

KNAAP, Gerard van der: roemrijk & roerig; 130 jaar industriële chemie in Roermond 1869-1999. Roermond, Akcros Chemicals, 1999. 56 blz., ill. , Oblong.

In dit in eigen beheer uitgegeven boekwerkje wordt in kort bestek de historie van het chemiebedrijf Akcros Chemicals BV beschreven. Akcros Chemicals is ontstaan uit een van de oudste Roermondse bedrijven, de in 1869 door de Duitse chemicus dr. A.Haagen opgerichte

‘”fabriek van chemicaliën en verfstoffen”. In 1869 begon dr. Haagen in een aan de rivier de Roer gelegen fabriekspand met de fabricage van het pigment Parijsblauw. Na een moeizame beginperiode kwam het bedrijf na 1876 tot bloei door het in productie nemen van zinkgeel en een aantal houtextractkleurstoffen. Na een overstromingsramp in 1880 en een grote brand in 1883 toonde het bedrijf veerkracht en werd een geheel nieuwe fabriek gebouwd . In 1897 werd begonnen met de fabricage van bonte pigmenten, waarmee het bedrijf zich in de jaren daarna een internationale reputatie zou verwerven. In de jaren na de Tweede Wereldoorlog werd wederom een technische innovatie doorgevoerd door de introductie van PVC.

Na een kortstondige overname door de NV Billiton Maatschappij in den Haag werd “Haagen Chemie BV” in 1972 onderdeel van het Engelse chemieconcern Harrison & Crossfield., in 1988 gewijzigd in Harcros Chemicals. In 1993 tenslotte werd een joint-venture aangegaan met Akzo Nobel en kreeg het Roermondse bedrijf de huidige naam. Met de verplaatsing van het bedrijf in 2000 vanwege gebrek aan expansiemogelijkheden kwam een einde aan 130 jaar chemische bedrijvigheid op de locatie Molenweg.